Mandoline en gitaar

tekst Annemie Hermans


In de hedendaagse mandoline orkesten worden de volgende instrumenten gebruikt:
·        mandoline
·        mandola
·        klassieke gitaar
·        (contra) bas  

De mandoline is een snaarinstrument afkomstig uit Italië, heeft een ronde korpus en behoort tot de familie van de korthalsluiten. Ze heeft 4 metalen snaarparen in de stemming   e” – a’ – d’ – g en wordt bespeeld met een plectrum.  

De eerste mandolines kwamen voor in het begin van de 17e eeuw en werden in kamermuziek-bezettingen gebruikt of als solo-instrument bij strijkorkesten.  

Componisten als Antonio Vivaldi, Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven gebruikten het instrument in een aantal van hun composities en er bestaan veel composities gecomponeerd aan het Franse hof, door componisten als Gabriele Leone en Pietro Denis.

In die tijd waren er twee soorten mandolines in omloop:
·        de zgn.Napolitaanse mandoline (die er uitzag zoals hierboven beschreven )
·        en de Milanese of barokmandoline, een 6-korige mandoline met darmsnaren, die werden
         bespeeld met een veer van een grote vogel.  

De Napolitaanse mandoline kreeg vooral bekendheid in het begin van de 19e eeuw toen door middel van tremolo-techniek  ( het met een plectrum snel heen en weer gaan over een snarenpaar ) romantische symfonische werken werden gespeeld door in die tijd opgerichte mandoline orkesten.  

De Milanese mandoline heeft tot voor kort niet meer bestaan, tegenwoordig worden er echter weer instrumenten nagebouwd op grond van historische gegevens. Deze mandoline wordt dan voornamelijk gebruikt in de kamermuziek in combinatie met de barokgitaar.  

De mandoline-orkesten maken gebruik van de Napolitaanse mandoline en spelen op deze instrumenten repertoire dat varieert van barok tot hedendaags repertoire en folkloristische werken. In de aanslagtechnieken wordt teruggegrepen op de oude klassieke technieken in combinatie met het romantische tremolo.  

Naast de mandoline wordt er in het mandoline-orkest ook gebruik gemaakt van de mandola,een soort tenormandoline, die een octaaf lager gestemd is en die dus ook groter is.  

De gitaar in het mandoline-orkest is een klassieke, Spaanse gitaar. Afkomstig uit Spanje, bespannen met zes nylonsnaren in de stemming e’ – b – g – D – A – E. Deze gitaar wordt bespeeld met de vingers, eventueel in combinatie met de vingernagels. Hadden de gitaristen vroeger een voornamelijk begeleidende rol in het mandoline-orkest, in hedendaagse composities worden alle partijen gelijkwaardiger behandeld en spelen de gitaristen ook af en toe de melodiepartij.  

Bij de gitaar wordt gebruik gemaakt van twee soorten aanslag:
1.      tirando-aanslag (open of getokkelde aanslag)
2.      apoyando-aanslag (vallende of steunaanslag), waarbij de aanslagvinger op de lagere snaar
         steunt na de aanslag.  

De contrabas of de (akoestische) basgitaar zorgen voor de baslijnen in het mandoline-orkest.